• मराठवाडा विभाग गेल्या सहा - सात वर्षातील पावसाचे प्रमाण लक्षात घेतले तर जवळपास दोन वर्षे सरासरी पेक्षा अधिक तर तीन वर्षे सरासरी पेक्षी कमी तर दोन वर्षे जेम तेम सरासरी एवढा पाऊस झाला आहे.
• हवामान बदलामुळे पावसाचे प्रमाण, पावसाचे वितरण, एकूण पावसाचे दिवस, पावसाची तिव्रता यामुळे पीक उत्पादनावर परिणाम होत असून त्यादृष्टीने योग्य व्यवस्थापनाचा अवलंब करणे गरजेचे आहे.
• राज्यात व मराठवाडा विभागात मध्यम ते भारी जमिनीचे प्रमाण अधिक असून कमी पावसामुळे जमिनीतील ओलावा कमी होऊन भेगा पडतात. तर दुसरीकडे ब-याच वेळा कमी दिवसांत किंवा कमी वेळेत अधिक पाऊस झाल्यामुळे अशा जमिनीमध्ये पाणी साचून राहून पिकांचे मोठे नुकसान होते. अशावेळी पडणा-या पावसाचे प्रमाण व तिव्रता आणि जमिनीचा प्रकार लक्षात घेऊन खरीप पिकांची लागवड (बीबीएफ पध्दतीने ) रुंद वरंबा सरी पध्दतीने केल्यास ते फायदेशीर असल्याचे आढळून आले आहे.
• रुंद वरंबा सरी पध्दतीमुळे कमी पाऊस झाल्यास पडणा-या पावसाचे पाणी मुरण्यास मदत होते म्हणजेच मुलस्थानी जल संवर्धन होऊन त्याचा उभ्या पिकास तसेच पुढील हंगामातील पिकालाही त्याचा लाभ होतो. तर अधिक पाऊस झाल्यास किंवा कमी वेळेत अधिक पाऊस झाल्यास त्याचा निचरा अतिशय योग्य प्रकारे करण्यास मदत होते यामुळे अधिक पावसात पाणी साचून पिकांचे होणारे नुकसान टाळता येते.
• रुंद वरंबा सरी पध्दतीमुळे चांगली मशागत होते, चांगल्या प्रकारे सीड बेड तयार होतो, पाणी व हवा यांचे प्रमाण राखले जाते, पिकांची उगवण चांगली होऊन वाढ जोमदार होते. ब-याचवेळा संतधार / सततच्या पावसात साचणा-या पाण्यामुळे होणारे नुकसान आळता येते.
• रुंद वरंबा सरी पध्दतीमध्ये बियाणाचे योग्य प्रमाण बियाण्याची योग्य खोली व अंतरावर पेरणी करता येते, खतांची पेरणीही करता येते, अशा अनेक बाबी साध्य करता येतात. क्रीडा संस्था म्हणजेच केंद्रीय कोरडवाहू शेती संशाधन संस्था, हैद्राबाद यांनी बीबीएफ यंत्र विकसीत केले आहे.
• याच पध्दतीने खरीप हंगामात सोयाबीन, मुग, उडीद, भुईमुग तसेच रबी हंगमात भुईमुग, हरभरा यासारख्या पिकांची लागवड रुंद वरंबा सरी पध्दतीने करता येते. याशिवाय कपाशी, हळद, आले तसेच कपाशी, तूर या पिकांचीही लागवड या पध्दतीने करता येते.
• कोरडवाहू शेती मध्ये पीक उत्पादनात स्थिरता आणण्याच्या दृष्टीने रुंद वरंबा सरी पध्दतीचे महत्त्व लक्षात घेऊन राज्य शासनातर्फे शेतकरी बंधू भगिनींना क्रीडा संस्था, हैद्राबाद यांनी विकसीत केलेली बीबीएफ यंत्रे उपलब्ध करुन दिली आहेत. परभणी जिल्हयात जवळपास 600 यंत्रे शेतक-यांना / शेतकरी गटांना उपलब्ध करुन दिली आहेत.

बीबीएफ यंत्राचा वापर कसा करावा

बीबीएफ यंत्राद्वारे बियाणे पेरणी व खते देणे एकाच वेळी करता येते.या यंत्राच्या सहाय्याने रुंद वरंबे (1.2 ते 1.5 पर्यंत) तयार करणे व पेरणीचे काम सोवबतच करता येते. याशिवाय पूर्वी सांगीतल्याप्रमाणे खतेही देता येतात. “बीबीएफ” यंत्र म्हणजे रुंद वरंबा सरी टोकण व आंतरमशागत यंत्र म्हणजेच ब्रांड बेड फरो (बीबीएफ) असे याचे नाव आहे. हे यंत्र ट्रॅक्टर चलीत असून या यंत्राद्वारे एकाच वेळेला रुंद बरंबा व सरी पाडून त्यावर पेरणी शक्त होते. या यंत्रामध्ये सरी पाडण्यासाठी दोन बाजूंना दोन रिजर असतात. त्यामुळे पिकाच्या गरजेनुसार योग्य त्या आकाराच्या व खोलीच्या स-या पाडता येतात. उदा. 30, 40 व 60 सेंटिमीटर रुंद व 10, 15 व 20 सेंटिमीटर पर्यंत खोल स-या या यंत्राद्वारे पाडता येतात विशेषत दोन स-यांमध्ये रुंद वरंबा तयार होऊन त्यावर टोकणयंत्राच्या सहाय्याने पेरणी करता येते. पिकाच्या दोन ओळी व दोन रोपांमधील शिफारस केलेल्या अंतरानुसार यंत्रामध्ये (अंतरानुसार ) बदल (कमी - जास्त) करता येते.

सोयाबीन पिकासाठी बीबीएफ यंत्राचा वापर कसा करावा :

सोयाबीन पिकाची लागवड दोन प्रकारे करता येते एक 45 x 5 सें.मी. (दीड फूट दोन ओळीतील अंतर व दोन इंच झाडातील अंतर ) किंवा 30 x 7.5 सें.मी. यामध्ये दोन ओळीतील अंतर फुट व दोन झाडातील अंतर तीन इंच असेल अशा पध्दतीने पेरणी करुन हेक्टरी 4,44,444 एवढी झाडांची संख्या असावी. अशाप्रकारे या अंतरावर सोयाबीन पिकाची बीबीएफ पध्दतीने लागवड करण्यासाठी एका रुंद वरंब्यावर तीन ते चार ओळी घेता येतात. यासाठी ( एकतर) दोन ओळीतील अंतर 30 सें.मी. किंवा x 45 सें.मी. ठेवावे किंवा गरजेनुसार कमी जास्त करावे उदा 37.5 सेमी. यामध्ये बीबीएफ यंत्राच्या दोन फणीतील अंतर त्यानुसार ठेवावे (कमी - जास्त करावे). त्यानुसार योग्य अंतरावर दोन बीबी / रुंद वरंबे तयार होण्यासाठी 120 सेमी किंवा 1.20 मीटर अंतरावर खुणा करण्यात व त्यावर ट्रॅक्टरला जोडलेले बीबीएफ यंत्र एका बाजूने चालवल्यास 90 सेमी रुंदीचे वरंबे तयार होतात व दोन वरंब्यामध्ये एक फूट / 30 सेमी रुंदीची सरी तयार होते. येथे एका वरंब्यावर सोयाबीन पिकाच्या 30 सेमी अंतरावर तीन ओळी घेता येतात.
तर जेव्हा एका वरंब्यावर चार ओळी (30 सेमी अंतरावर) घ्यावयाच्या असतील तेव्हा सरी घेण्यासाठीच्या खुणा 150 सेमी (1.5 मीटर) अंतरावर ठेवून ट्रॅक्टर चलीत बीबीएफ यंत्र चालवल्यास 120 सेमी अंतराचा रुंद वरंबा तयार होतो व त्यावर सोयाबीन पिकाचा चार ओळी घेता येतात. (30 सेमी अंतरावर). याच प्रकारे खरीप हंगामात मुग, उडीद, भुईमुग तर रबी हंगामात हरभरा, भुईमुग या पिकांची तर हळद, आले, यासारख्या नगदी पिकांची ही लागवड बीबीएफ पध्दतीने करता येते.
बीबीएफ पध्दतीने जल संधारण 15 ते 25% पर्यंत तर उत्पादनात वाढ 15 ते 20% पर्यंत साध्य होऊ शकते. म्हणूनच येत्या खरीप हंगामात शेतकरी बांधवांनी कृषी विभागाकडून वितरीत बीबीएफ यंत्राचा उपयोग करुन बीबीएफ पध्दतीने लागवड करावी आणि या पध्दतीने उत्पादनात वाढ करावी.